Voor diegene die het heerlijk vinden om alleen maar te luisteren en te kijken in plaats van blogs te lezen: Rinke heeft deze keer een Podcast gemaakt van een nieuw lesidee dat Tom heeft opgedaan terwijl hij in groep 5 aan het lesgeven was. 

Of lees wel de blog van Tom hieronder:

“Ze zijn toch lekker bezig?” Trek je lessen naar een hoger plan

“In de wiskunde is een product het resultaat van een vermenigvuldiging, of een uitdrukking die de factoren identificeren die worden vermenigvuldigd,” stond er op het verwerkingsblad van een stel ijverige leerlingen van groep 5. Ze hadden zojuist een werkblad uitgedeeld gekregen met daarop een aantal vragen over de betekenis van: een product. Het doel van de opdracht stond bovenaan. Het opzoeken van informatie uit eenvoudige bronnen.

Vanuit mijn werk in de invalpool kom ik op veel scholen. Deze dag had ik de ‘luxe’ om als extra handen in een klas te fungeren naast de vaste leerkracht. Zodoende maakte ik mijn rondje door de klas waarin de leerlingen net de nieuwe opdracht uitgereikt hadden gekregen. Na een introductiepraatje van de leerkracht waarin wat afspraken werden herhaald en wat gedrag werd aangestuurd, gingen de leerlingen enthousiast aan de slag. Een enkeling begon met het lezen van de opdracht, de meeste met het bemachtigen van het juiste device(de bron?). Na de vragen over het begrip ‘product’, was het de bedoeling dat leerlingen een product van vroeger moesten gaan aanprijzen. Hiervoor waren weer wat aandachtspunten gesteld. “Om een product aan te prijzen is het handig om de volgende dingen te weten:………”

Mijn oog viel op de definitie die een stel meiden hadden opgeschreven. In eerste instantie was bij mij de verrassing: Oh ja, dat is ook een betekenis van product! Daarna het besef dat deze meiden in hun ijverigheid heel goed het verkeerde aan het doen waren en dus waarschijnlijk niet veel leren van de activiteit. Ik besloot de definitie hardop te lezen, daarna zei ik plagend: “Ja! Nou snap ik wat een product is!” “Nou, wij niet!”, zei een van de meiden. Vervolgens zijn we op zoek gegaan naar waar ze de betekenis vandaan hadden en hebben ze een nieuwe betekenis van het woord ‘product’ geleerd. Door verder te lezen kwamen ze erachter dat het niet om deze betekenis van het woord product ging in de activiteit. Over de bedoelde betekenis bleken de leerlingen al best wat voorkennis te beschikken. “Is een losse haar van jou een product?” vroeg ik een van de leerlingen. Dit vonden ze allebei van niet. “En als jij jouw haren laat afknippen zodat er een pruik van gemaakt kan worden? Is die pruik dan een product?” “Ja!” riepen ze in koor. “Huh?, en die ene haar dan? Is dat dan geen product?” “Jawel,” antwoordden ze beiden! BINGO! Zie hier een cognitief conflict! Voor deze leerlingen kon het leren beginnen.

Andere groepjes verkennend waren daar veelal andere dingen gaande. Excuses werden uit de kast gehaald voor de matige vorderingen. Er werd rustig maar stiekem een rekenspelletje gespeeld, er waren ruzietjes/onenigheid, sommige groepjes namen de ‘short-cut’ oftewel, gelijk aan het toneelstukje dat ze zo graag zouden willen doen. Voor mij overduidelijk dat de leerlingen nog heel wat vaardigheden en Habits of Mind ontberen om een opdracht als deze uit te voeren (en er iets van te leren).

Daar waar leerlingen aan denken, leren ze van. In deze les heeft het overgrote deel van de klas niet geleerd wat er te leren viel. Om leerlingen op dit niveau te laten denken, vereist kennis en vaardigheden van de leerkracht en leerling, visie en structuur van de school. Kennis van denkvaardigheden en grafische organizers die deze zichtbaar maken, werkvormen waar bepaald type denken gevraagd wordt en Habits of Mind die dit denken bevorderen. Visie en structuur van de school omdat ik denk dat als je eenmaal het pad van de oppervlakkigheid bent ingeslagen, het heel lastig is om iedereen weer terug te fluiten. Het gaat toch hartstikke leuk zo? Ze zijn toch lekker aan het werk? Kijk hoe gemotiveerd ze zijn! We hebben er zelf nauwelijks meer omkijken naar. Etc. Dit zijn opmerkingen die ik niet uit mijn duim zuig. En dit zijn ‘slechts’ opmerkingen van leerkrachten…Leerlingen kunnen ook veel redenen bedenken om het vooral zo te blijven doen. Wil je weten hoe ik deze activiteit naar een hoger plan zou brengen? Zie het nieuwe lesidee.