Veelgestelde vragen

1. Waar komen deze Habits of Mind vandaan en wie heeft ze uitgevonden? Zouden er ook meer dan 16 kunnen zijn?

   Art Costa en Bena Kallick hebben de HoM “uitgevonden”. Uitvinden is in deze context echter vreemd omdat de Habits of Mind altijd al bestaan hebben. In een eerder stadium werd er gerefereerd naar ‘intelligent behaviors’ maar al snel vonden zij dat het doel niet alleen om toegepast gedrag moest gaan maar om een gewoonte. Bij het doen van een literatuurstudie las Art Costa wat er allemaal al geschreven was over denken en het bevorderen en/of aanleren van denken in het onderwijs. In dit onderzoek zag Costa sterke overeenkomsten en kreeg hij het inzicht dat uiteindelijk resulteerde in de 16 habits. Vervolgens zijn de gedragingen van succesvolle mensen in allerlei vakgebieden bestudeerd. Succesvolle mensen blijken effectieve strategieën of gewoonten te gebruiken. Het motto van de HoM is dat er altijd ruimte is voor verbetering, ruimte voor meer. Inmiddels zijn de HoM al uitgebreid van 7 naar 16, maar of het daar bij blijft?

2. Hoe werken de HoM bij kinderen die extra aandacht en/of begeleiding nodig hebben? (NT2, Speciaal onderwijs, autisme, ADHD, slechtziend, bipolair, etc?)

   De HoM zijn voor iedereen toegankelijk en op zijn of haar eigen niveau inzetbaar. Het vereist geen bepaald niveau van taalontwikkeling. Sterker nog, het kan juist handvaten bieden voor deze kinderen om te leren omgaan met ‘moeilijke’ situaties. Het kan ze steunen in hun sociaal-emotionele ontwikkeling, in het zelfvertrouwen, in de structuur van de dag en in het opdoen van zelfkennis. De HoM geven ieder de grip, het eigenaarschap en de autonomie om zelf problemen op te kunnen lossen.

3. “Ik ben een vakdocent. Hoe passen de Habits of Mind in mijn vak?

   De HoM zijn geen apart vak dat naast je eigen vak bestaat. De HoM zijn als het ware een soort taal of benaderingswijze die verweven zit in je lessen. Het maakt niet uit wat voor vak je geeft, de HoM zijn overal in te passen. Wel is het ene vakgebied een betere of natuurlijkere “drager” voor bepaalde habits dan anderen. Zo leent wiskunde zich er uitstekend voor om de habit “streven naar nauwkeurigheid en precisie” aan te verbinden. Geschiedenis is uitermate geschikt om leerlingen perspectief te laten innemen en daarom is daar “flexibel denken” passend. Zo zijn er meer “natuurlijke combinaties” te maken. Daarnaast zijn er ook een heel aantal habits die gemakkelijke binnen alle vakgebieden passen (zie de tabel hieronder).

   Habit	Vakgebied
   Doorzetten	Alle
   Managen van impulsiviteit	Alle
   Luisteren met begrip en empathie	Talen
   Flexibel denken	Geschiedenis, Aardrijkskunde
   Denken over denken	Filosofie
   Streven naar nauwkeurigheid en precisie	Wiskunde, natuurkunde, wetenschap
   Ontdekken van problemen en vragen stellen	Alle
   Toepassen van oude kennis in nieuwe situaties	Alle
   Denken en communiceren met precisie en helderheid	Talen
   Verzamel gegevens met al je zintuigen	Biologie, Kunst, Koken
   Creëren, verbeelden en innoveren	Kunst, Wetenschap, Techniek
   Reageren met verwondering en ontzag	Biologie, Aardrijkskunde, Kunst
   Nemen van verantwoorde risico’s	Lichamelijke opvoeding
   Gevoel voor humor	Alle
   Samen denken	Alle
   Continue leren	Alle

   De vakgebieden waar bepaalde HoM aan de oppervlakte liggen, zijn ook de vakgebieden die het meest geschikt zijn om de betekenis van HoM te verkennen. Het verweven van HoM vraagt geen extra tijd van de les, alleen een bewuste leerhouding.

4. Waarom noem je ze Habits/gewoonten? Wat is de relatie tussen deze HoM en het lesgeven van sociaal emotionele ontwikkeling? Zijn het niet gewoon normen en waarden?

   De term habit/gewoonte past bij het verinnerlijkte karakter van de habits of mind. Door ze te bouwen, ze je echt eigen te maken en ze waarderen, zullen de HoM je natuurlijke tools zijn, je gebruikt ze dan automatisch op het goede moment, bijna zonder erover na te denken. Het grootste onderscheid tussen HoM en sociaal emotionele ontwikkeling is dat HoM direct gerelateerd is aan denken en probleem oplossen dus we ontwikkelen ze wanneer we worden geconfronteerd met problemen die we moeten oplossen. Er bestaat wel een duidelijke overlap. HoM zal sociaal emotionele ontwikkeling zeker ondersteunen. We willen leerlingen(en ouders) leren dat je heel bewust een HoM kan kiezen die je steun geeft wanneer we het niet weten. Het is uiteraard wel zo dat wanneer we beter willen worden in de HoM , we ze moeten waarderen. Onze waarde voor HoM wordt vergroot als we er de voordelen van zien. Normen en waarden ontwikkel je natuurlijk niet alleen wanneer er problemen zijn. Ze hebben te maken wat je belangrijk vindt, je waarde aan hecht. Ook bestaat er hier een overlap met HoM. Kritisch denken bevordert volgens ons het vormen van goede normen en waarden.

5. Hoe introduceer je de habits of mind? Start je met alle 16 tegelijk? Introduceer je slechts een paar per keer? Start je in de lagere groepen met een paar en bouw je dat uit, hoe hoger je komt?

   Er zijn veel opties om de habits of mind te introduceren en uit te rollen. Een algemene introductie over wat de habits zijn en waarom ze belangrijk zijn om te leren, is waardevol. Vervolgens habits die goed bij elkaar passen clusteren, is een goede manier om ze verder te verkennen. In deze eerste verkenningsfase helpen posters, filmpjes en verhaaltjes hier goed bij. Welke habit is het? Hoe ziet het eruit, hoe klinkt het, hoe voelt het? Het maakt niet uit of je dit eerst in de onderbouw of bovenbouw doet, het hangt er vanaf waar je prioriteiten liggen. Het aanbieden van 1 á 2 habits per leerjaar wordt aangeraden. Je kunt beter iets goed doen, dan half en oppervlakkig. Om de habits echt te verinnerlijken zullen leerlingen over een langere tijd met de habits of mind in aanraking komen.

6. 16 habits of mind zijn moeilijk te onthouden. Hoe kunnen ze op een handige manier geordend of gegroepeerd worden zodat je ze beter onthoudt?

   In het boek ‘Leading and learning with Habits of Mind’ is een informele indeling van de HoM gemaakt. Deze bestaat uit:

   Reflecteren	Analytisch denken	Creatief denken	Projecteren
   Verzamel data…	Doorzetten	Flexibel denken	Toepassen oude kennis…
   Vragen stellen…	Managen impulsiviteit	Creëren, verbeelden…	Verantwoorde risico’s nemen
   Denken over…	Streven naar nauwkeurigheid…	Gevoel voor humor	Samen denken
   Luisteren met…	Communiceren met…	Reageren met verwondering…	Continue leren

    

   Daarnaast zijn er ook heel veel materialen (visueel, tekstueel, auditief) beschikbaar die ondersteunen bij het eigen maken van de habits. Denk aan posters, gedichtjes, pictogrammen, filmpjes en quotes.

7. Wat is het onderzoek dat HoM ondersteund? Hoe weten we dat het werkt?

   Naast de vele succesverhalen, die ook als zeer belangrijk bewijs dienen voor de effectiviteit van de habits, presenteert Jenny Edwards in haar manuscript: Research on Habits of Mind, de positieve werking van de habits of mind.

8. Ik moet al zoveel doen, hoe kan ik nog iets aan mijn curriculum toevoegen?

   De HoM zijn geen extra vak bovenop je curriculum, het is een onderdeel van je curriculum. Het vraagt, na de introductie,  geen extra lestijd maar wel commitment van jezelf om de benaderingswijze en de taal van HoM, eigen te maken. Daarnaast helpen de HoM met het ontwikkelen van verschillende leerstrategieën wat weer ten goede kan komen aan de leeropbrengst. Een win-win situatie.

9. Het speerpunt op onze school ligt op: vul zelf in. Hoe passen de habits of mind hier in?

   De Habits of Mind passen bij iedere school omdat ze niet gebonden zijn aan een bepaalde visie. Sterker nog, de HoM begrenzen niet alleen de schoolsituatie maar zijn ook toepasbaar daarbuiten. De HoM zullen alle genoemde scholingen en professionaliseringen alleen maar versterken, gebaseerd op een stevig fundament met bouwlagen die diepte creëren en toch samen een gelijke doelstelling behelzen: het vormen van individuen die weldoordacht met probleemoplossend vermogen en een open mind het leven tegemoet gaan.

10. Ik geef les bij de kleuters. Hoe kan ik de habits of mind voor hun geschikt maken?

    De ervaring is dat zeer jonge leerlingen het prachtig vinden om de “moeilijke taal” van de HoM te gebruiken. Door op een speelse manier gebruik te maken van verhalen, prentenboeken, filmpjes, liedjes en gedichtjes, kan ook op jonge leeftijd de betekenis van de HoM verkend worden en kunnen leerlingen gewend raken aan de taal van de HoM. Met name de eerste fase in de dimensies van groei zal hier aan de orde zijn