Wat

16 Habits of Mind; de uitrusting van iedere probleemoplosser

Om beter te worden in het oplossen van je eigen problemen en het aangaan van je eigen uitdagingen moet je uitrusting op orde zijn. De ongekende vele problemen in je klas hebben ongekend veel oplossingen. Met slechts 16 Habits of Mind voorzie je de leerlingen met de uitstekende instrumenten om zelf tot de onuitputtelijke bron van oplossingen te komen. Habits of Mind zijn niet de oplossing voor de problemen, ze zijn de oplossing voor hoe je bij een oplossing komt en daarmee in elke situatie relevant!

De habits of mind (HoM) zijn 16, nauwkeurig beschreven denkgewoontes, tot stand gekomen uit het probleemoplossend vermogen van succesvolle personen. Het zijn geen schokkende of vernieuwende termen, iedereen heeft er wel eens van gehoord. Maar wat maakt ze dan zo bijzonder? 16 probleemoplossende tools, waarvan de taal doordacht is en de inhoud samen met leerlingen gebouwd wordt. Een innerlijk kompas ontwikkelen waarmee leerlingen zelf de regie in handen nemen.

De 16 Habits zijn beschreven in het boek “Learning and leading with Habits of Mind”. Jarenlang is er onderzoek gedaan naar wat mensen succesvol maakt. Hier zijn onder andere typerende karaktereigenschappen uitgekomen die ieder mens kan ontwikkelen. Denk aan volharding, flexibiliteit, creativiteit, samenwerken en met deze zijn er nog veel meer.

Met de Habits of Mind bezit je een innerlijk kompas dat je door het leven leidt, op school, thuis, in de gemeenschap, in de wereld!

Zoals Art Costa, grondlegger van de Habits of Mind, het graag ziet (en wij ook):

“Stop doing it for them” – Art Costa

Waarom

Wat als we hun problemen nou eens bij hen laten?

In het onderwijs doen we heel veel goed werk. Maar we doen vaak niet de juiste dingen met de problemen van de leerlingen. Het overgrote deel van de uitdagingen in de klas zijn namelijk aan hen geadresseerd. Zij zijn probleemeigenaar dus bij hen ligt de sleutel. Daarom moeten we stoppen onze leerlingen te ‘helpen’ met een
oplossing voor hun probleem te vinden, maar hen daarentegen stimuleren hun uitrusting op orde te krijgen voor iedere uitdaging. Art Costa, grondlegger van Habits of Mind, verwoordt het krachtig: “Stop doing it for them”

In de 19e eeuw was men ervan overtuigd dat intelligentie in onze genen en chromosomen zat. Om je vermogen van intelligentie te meten zijn er veel tests en methodieken ontwikkeld zoals de IQ test. Men zag hun intelligentie als onveranderlijk en over de uitslag van zo’n test viel niet te twisten.

Een nieuwe visie ontstond. Het geloof dat intelligentie getraind kon worden nam steeds meer toe. Door het leren van nieuwe vaardigheden, te reflecteren en te blijven proberen was groei merkbaar. Intelligentie werd steeds meer beschouwd als flexibel en iets dat afhankelijk was van haar omgeving.

Leren in de 21e eeuw bestaat niet alleen maar uit kennis. De toekomst is onvoorspelbaar en vraagt om nieuwe vaardigheden. Interessant om te weten is niet hoeveel kennis leerlingen kunnen reproduceren maar hoe ze met problemen omgaan. Hebben ze het vermogen om problemen te analyseren, strategieën te bedenken, kansen te zien en te putten uit opgedane kennis en eerdere ervaringen? Geven ze snel op of gaan ze door tot in perfectie. Vinden ze de uitkomst van een probleem het belangrijkst of kunnen ze genieten van het leerproces wat eraan vooraf gaat?

Tegenwoordig weten we dat een hoog IQ geen zekerheid is voor een succesvol leven. En toch is het Nederlandse onderwijs nog steeds veel te prestatiegericht. Kwaliteit van het onderwijs wordt gemeten door het afnemen van toetsen, maar wie meet de verborgen kwaliteiten zoals de habits die leerlingen voorbereiden op een succesvolle toekomst?

Hoe

Los de problemen voor leerlingen op en ze leren het nooit, rust ze uit met Habits of Mind en geen probleem is meer veiling!

Het gaat niet vanzelf om van Habits of Mind de krachtige probleemoplossers te maken die ze kunnen zijn.  Als leerkracht, als team, ga je zelf voorop om als het ware het denklandschap te verkennen!

Beste leerkracht: de problemen van de leerlingen, zijn niet jouw problemen! Jouw probleem is ‘enkel’: De leerling is onvoldoende behendig de problemen op te
lossen die het geregeld tegenkomt. Kortom: richt je op het verbeteren van hun probleemoplossend vermogen in plaats van zelf problemen op te lossen die je als leerkracht, met jouw eigen probleemoplossend vermogen, al lang de baas bent.Gebruik daarom zelf Habits of Mind uit het cluster samen: habits waar je de leerling bij nodig hebt.Denk en communiceer met helderheid en precisie: spreek dezelfde taal als het gaat om gedragingen die tot succes leiden; Denk samen: denk samen na over inhoud, contexten, strategieën van de 16 Habits of Mind; Luister met begrip en empathie: luister om problemen te begrijpen, niet om ze op te lossen; Ontdek problemen en stel vragen: problemen zijn zelden oppervlakkig. Graaf dieper om het probleem helder te krijgen.

Door uiteenlopende redenen blijven er in de krochten van dit landschap, heel wat denkmanieren liggen, waar nauwelijks beroep op wordt gedaan. Een gemiste kans om deze denkmanieren te oefenen én te waarderen. Eenmaal de boel verkend, kun je de HoM bij je leerlingen op de kaart zetten, je maakt ze de ene keer ster van de show, de andere keer hebben ze een bijrol of figureren ze. De HoM zullen aangeboden moeten worden, vergelijkbaar met het leren van een tweede taal. Ze zijn dus altijd aanwezig, ook in de wereld buiten school (ouders, sportclub enz.). Beter denken levert ook daar zijn meerwaarde. Onthoud: leren is een consequentie van denken. Op het moment dat er niet nagedacht hoeft te worden, zal er wel niet veel geleerd worden. De HoM denkcultuur nastreven zal daarom consequenties hebben voor de manier van lessen voorbereiden en geven. Niet slechts het lesdoel staat centraal, maar ook het denken dat je nodig hebt om dit lesdoel te bereiken. Lesmethodes zullen als bruikbaar middel worden gezien, niet als doel.

Hand in hand zullen de HoM een vaste plek in de cultuur van de school krijgen, er volgen impulsen, ze zijn zichtbaar en hoorbaar en er wordt gereflecteerd en geëvalueerd met de rijke denktaal die HoM kan zijn.

Er zijn veel opties om de Habits of Mind te introduceren en uit te rollen. Een algemene introductie over wat de habits zijn en waarom ze belangrijk zijn om te leren, is waardevol. Dit zou je kunnen doen middels het kompas op onze website of de poster die is te downloaden bij ons lesmateriaal.

Vervolgens zijn er verschillende manieren om de Habits of Mind te introduceren. Veel leerkrachten kiezen voor de aanpak: één habit per keer. Je kiest dan (bij voorkeur samen met de kinderen) een habit om onder de aandacht te brengen. In deze verkenningsfase neem je ruim de tijd om samen met de kinderen deze habit inhoud te geven, een taal te bouwen. Bijvoorbeeld: Wat is doorzetten? Hoe kan je doorzetten? En, waarom zou je doorzetten? Hiervoor wordt vaak een ‘lege’ poster gebruikt die samen met de kinderen gevuld kan worden. Alleen de naam van de habit en een quote staat hierop. Ter illustratie kunnen er ook voorbeelden (filmpjes, afbeeldingen enz.) gebruikt worden van onze site. In het geval van doorzetten bijvoorbeeld ‘Eendjes vs. de trap’ of ‘Geef nooit op!’, deze werken ontzettend goed als metafoor. Hetzelfde geldt voor de ‘Gedichtenbundel Habits of Mind’. Dit is een laagdrempelige manier om de habits met kinderen te bespreken. Laat het vervolgens ook even rusten en pak er op terug als het moment daarom vraagt (een overkill ligt op de loer). Kinderen geven vaak ook zelf voorbeelden uit de praktijk, iets wat ze thuis of op de sportclub hebben meegemaakt. Dat maakt het betekenisvol.

Een andere aanpak is een paar habits clusteren, het leggen van verbanden wordt hiermee gestimuleerd. Of gelijk in het diepe springen en alle habits in één keer introduceren. Het is maar net wat voor voorkeur jij eraan geeft. Doe het ook vooral op jouw manier.

Om de habits echt te verinnerlijken zullen kinderen over een langere tijd met de Habits of Mind in aanraking moeten komen. Habits of Mind Nederland biedt verschillende mogelijkheden om leerkrachten, begeleiders en teams hierin te begeleiden. Meer hierover op de pagina, wat bieden wij.

Implementatie

Van ons kun je het volgende leren:

  • Hoe je de 16 Habits of Mind introduceert als intelligente gedragingen, nodig wanneer de oplossing voor een probleem
    niet direct zichtbaar is.
  • Hoe je jouw klas/leerling begeleidt naar een oplossing toe, zonder het probleem van ze over te nemen.
  • Hoe jij de leerlingen helpt hun uitrusting van probleemoplossend vermogen te vullen en te versterken.
  • Hoe je een gezonden denk- en leercultuur creëert in je school

We hebben een divers aanbod, van inspireren en experimenteren, tot een volwaardige implementatie. Afhankelijk van waar je als school staat, kijken we graag samen wat een volgende stap is, zodat we het beste onderwijs aan onze leerlingen kunnen geven. Al onze trajecten bevatten theorie over denken en leren, maar bovenal praktische tools en tips om direct aan de slag te kunnen!

Neem contact met ons op voor de mogelijkheden 

Grofweg onderscheiden we de volgende stappen van implementatie:

  • Introductie van HoM: herkennen en benoemen, wat is het wel, wat is het niet, hoe klinkt, hoe voelt, hoe ziet het eruit?
  • Het ontwikkelen van een gezamenlijke denk- en leertaal: inhoud geven aan de verschillende habits, samen leren.
  • Strategieën ontwikkelen: hoe pas ik ze toe, welke tools en hulpmiddelen heb ik nodig?
  • Bewustwording van situaties waarin HoM gevraagd wordt: niet alleen in bekende of gecreëerde situaties, maar ook juist in nieuwe en complexe situaties.
  • Het ontwikkelen van de HoM, van gebruik naar beter gebruik: iedereen gebruikt de HoM, maar hoe word je er beter in?
  • Waardering van en reflectie op HoM: door reflectie en waardering ontstaat er veel meer autonomie (en plezier) op het eigen leren.

Doorgaans lukt het scholen en organisatie aardig om zelf aan de slag te gaan met de eerste twee stappen. Echter vragen de stappen daarna om meer kennis en ervaring. Habits of Mind Nederland heeft hier een implementatiemodel en verschillende tools voor ontwikkeld om ervoor te zorgen dat de HoM een blijvende waarde kunnen hebben. Het is zonde als je alleen maar aan de oppervlakte (stap 1 en 2) blijft, we duiken graag met je het diepe onbekende in! Neem contact met ons op via info@habitsofmind.nl