Vanaf de kant, observerend, zie je alles vanuit ander perspectief. Nu ook weer. De stagiaire gaf de taalles, dus ik gaf mijn oren en ogen de kost.

De onderzoeker Graham Nuthall en zijn team installeerde voor langere tijd, allerlei opnameapparatuur in klassen, analyseerde ongelooflijk veel werk van leerlingen en observeerde leerlingen in de klas. Hierdoor werd voor hem zichtbaar wat altijd verborgen is. Resultaat: het boek “The hidden lives of learners.” Een onderzoek waar de Hatties en Marzano’s veel aan refereren.

Hij stelt dat er in een klas 3 verschillende, maar met elkaar interacterende, werelden bestaan.

1. Publieke wereld, de wereld die leerkracht ziet en managet.
2. Semi-privé wereld, de wereld van de heersende peer-relaties met z’n eigen regels en gebruiken. Leerlingen zijn zeer bewust van deze regels en gebruiken ze als ze in de publieke wereld van de leerkracht treden. Overtreding van de regels en gebruiken in de semi-privé wereld hebben grotere consequenties dan overtredingen in de publieke wereld.
3. Privé wereld, de wereld die in het hoofd van de leerling afspeelt, de wereld waar hun kennis en geloof verandert en groeit.

Slechts in een van de werelden is de leerkracht een speler! Krampachtig doen we ons best om glimpen op te vangen van de semi-privé wereld en denken ons daarin te mengen. Maar dit is volgens mij een illusie! Als leerlingen iets in de semi-privé wereld willen houden, dan lukt ze dat ook. (Dit maakt aanpak tegen pesten ook zo ingewikkeld.) In het geval van observeren is dat anders. Met een beetje geluk glip je binnen in de krochten van de semi-privé wereld en zie en hoor je dingen die je anders niet ziet en hoort. Zo hoorde ik na de instructie van de taalles: “Ik maak expres twee fouten want dan hoef ik alleen opdracht 1 en 2 te maken.” En zodoende geeft het mij een glimp van wat er in deze wereld speelt. In de publieke wereld is de differentiatie die de methode biedt (begrijp je het al goed begin je bij opdracht 2, vind je het nog lastig begin je bij opdracht 1) een mooie manier om voor iedere leerling een lage instap te bieden en een zo hoog mogelijk plafond. In de semi-privé wereld zijn er echter heel andere opvattingen en gebruiken die leidend zijn!

Wat kunnen we hier mee? Ik doe in ieder geval niet meer zo mijn best om de semi-privé wereld in te komen. Na het lezen van dit boek, vind ik dit een naïeve gedachte dat het mij wel lukt! Steek daarentegen de energie in de wereld waar je wel invloed op hebt: de publieke wereld. Deze staat in interactie met en heeft daarom invloed op de semi-privé wereld. In je plangedrag en klassenmanagement moeten jouw bewuste keuzes ervoor zorgen dat het in de wereld waar je geen zicht op hebt, het geen wilde westen wordt.

Tom Witjes