Er zijn soms van die programma’s waarin Habits of Mind zo duidelijk aan de oppervlakte komen. Kamp van Koningsbrugge is zo’n programma:

“Vijftien gewone burgers gaan de mentale en fysieke uitdaging aan om zich te meten in één van de zwaarste opleidingen van Nederland: die van de Special Forces. Onder leiding van instructeurs Ray en Dai, worden de rekruten gepokt en gemazeld. De twee commando-experts halen het uiterste uit de kandidaten en weten precies wat ze willen zien in een commando. Met een schat aan operationele ervaring waaronder acht buitenland missies achter de vijandelijke linies, kennen zij het klappen van de zweep en weten als geen ander wie commando-waardig is… en wie niet.” (https://www.avrotros.nl/kamp-van-koningsbrugge/over/)

Door het uiterste te vragen en ze voor problemen te stellen waarvan de oplossing niet direct voor het oprapen ligt,  komt aan het licht of de rekruten hun HoM voldoende hebben ontwikkeld. Juist dan zie je succes wanneer kandidaten Habits of Mind behendig en doordacht aanwenden of falen wanneer dit niet het geval is. 

Opvallend is telkens de waarde die eenieder toeschrijft aan de HoM: doorzetten. Deze HoM lijkt bij allen goed ontwikkeld. Ik zeg lijkt. Want als je doorzetten overdrijft of als doorzetten de enige HoM is die je aan kan wenden wanneer je met een probleem wordt geconfronteerd buiten je comfortzone, is dit volgens mij precies wat de twee commando-experts niet willen zien. 

Kandidaat Mo is zo’n doorzetter. Hij doet ontzettend z’n best. Geeft alles. Gooit zijn ziel en zaligheid erin. Toch levert deze, op het oog goed ontwikkelde HoM, hem niet telkens goede feedback op…integendeel. In zelfreflecties komt Mo veelal tot dezelfde conclusie: ik moet mij beter concentreren en ik moet beter luisteren. Hij moet dus iets beter doen in de HoMs: managen van impulsen & luisteren met begrip en empathie. Ik vermoed dat hij dit al een tijdje door heeft. Dat het ook iets is dat hem, buiten deze opleiding, al een tijdje wordt na gedragen. Waarom heeft hij er dan nooit iets aan gedaan? Wellicht heeft hij dat wel, maar besteedt hij zijn tijd en energie aan de verkeerde dingen. 

Om dit goed te begrijpen moet je weten dat elke HoM zo zijn bouwstenen heeft. We noemen ze ook wel dimensies van groei. In het kort het wat, hoe, waar/wanneer, waarom en hoe-goed van een HoM. Een “volwassen” HoM is dus op deze gebieden goed ontwikkeld. Dat moet ook wel omdat een HoM geen vaardigheid is die je kunt oefenen en uitrollen op het moment dat hij nodig is. Een HoM zet aan tot de juiste actie in het juiste moment. Die actie, de vaardigheid, strategie, tool kan nogal verschillen per moment. 

In het geval van Mo kan hij benoemen dat hij beter moet luisteren in veel situaties. Hij is zich dus bewust van waar/wanneer. Ook heeft hij dankzij Ray en Dai wel door waarom dit belangrijk is. Dan blijven het wat en het hoe als bouwstenen over… Weet onze held Mo wel wat luisteren met begrip en empathie is of is zijn begrip van luisteren slechts dat je stil moet zijn wanneer de ander praat…? En, heeft Mo wel strategieën om in de HoM van luisteren met begrip en empathie te geraken? Bijv. pauzeer je denken, vat samen wat de ander gezegd heeft, stel een vraag. Of blijft het bij zijn best doen om stil te zijn? Het is namelijk makkelijker om jezelf in een nieuwe houding te handelen dan jezelf een nieuwe houding op te leggen zodat je anders gaat handelen. 

Ik ben benieuwd of Mo een effectieve strategie gaat vinden of geleerd krijgt. Anders ben ik bang dat hij het gevecht tegen zijn impulsiviteit in deze uitdaging niet gaat winnen met slechts de HoM doorzetten. 

Tom Witjes