De superlatieven vlogen de huiskamer in na een ongelooflijk staaltje hardlopen van Femke Bol na de 4 x 400 meter vrouwen op het WK atletiek in Boedapest afgelopen zomer. Ook ik was uiteraard zeer onder de indruk van de prestatie. Wat Femke Bol presteert is van een ongekend hoog niveau. Zelfs zo hoog dat wij er geen voorstelling van kunnen maken hoe ze daar is gekomen. 

Vergelijken van talent

Bij zaken die ons boven de pet gaan, zijn we geneigd om ze af te doen met talent. De nummer 1 moet wel iets bijzonders hebben, want iedereen traint er even hard voor. Het is normaal dat we sporters met elkaar vergelijken. Dit is eenvoudig mogelijk als we sec naar hun prestaties kijken. Maar het is nagenoeg onmogelijk de achtergrondverhalen van twee sporters eerlijk met elkaar te vergelijken. De input is waar te nemen; we geven de lopers dezelfde training. De output, hoe reageert iemand op de training, hoe ziet het er vervolgens uit, is ook nog te doen. Wat er op neuraal niveau gebeurt, is echter de vraag; je ziet niet welk neuraal netwerk er is ontstaan. Een aan het oog onttrokken verschil en de ogenschijnlijk gelijke, lopen uit de pas. En dat is ongrijpbaar, magisch, leuk en frustrerend!

Habits of Mind

Hoe groot was dan het contrast met de reactie op Bols prestatie in de finale 4 x 400 gemengd waarin zij in het zicht van de haven ineen stortte? Hoe kon iemand met zoveel talent nou op zo’n manier vallen(falen)? Femke gaf zelf aan: “Ik ben geen machine.” Door mij vrij vertaald als ik ben niet voorgeprogrammeerd om er maar uit te halen wat erin zit. Ook de resultaten van Femke Bol, “het supertalent”, zijn een gevolg van wat zij er voor gedaan heeft. Aan training, rust, voeding, ontspanning etc. Habits of Mind, het vermogen om vanuit een bepaalde probleemoplossende houding problemen tegemoet te gaan, zijn uiteraard cruciaal. Art Costa heeft een deel van de intelligente gedragingen herkend in het gedrag van succesvolle mensen. Dit overigens in een heel spectrum van bezigheden. Van succesvolle sporters tot succesvolle bakkers. 

Hoewel het verleidelijk is om direct naar de intelligente gedragingen van in dit geval de sporter te kijken, raad ik aan om eerst te onderzoeken wat de uitdaging of het probleem vraagt aan intelligente gedragingen. De uitdaging heeft namelijk ook een Habits of Mind profiel. Een profiel dat aangeeft wat er nodig is om een dergelijk probleem op te lossen. Het probleem helder maken en de cruciale Habits of Mind herkennen, kan maken dat het probleem(de hoge vaardigheid in Habits of Mind) niet door één persoon te dragen is. Bij sporters is het daarom niet ongewoon dat de uitdaging met een heel team aangegaan wordt. Zo is het goed mogelijk dat Bol mensen om zich heen heeft die voor haar een planning maken. De planning (managen van impulsen) die hoort bij de uitdaging de beste van de wereld te worden, is belangrijk en zal moeten gebeuren, maar hoeft dus niet noodzakelijk door Femke zelf te worden gedaan. 

Waar ik een knap staaltje Habits of Mind herken, is in het feit dat Femke en haar coaches het probleem hebben onderkend: Als wij zo doortrainen dan blijven wij de op een na beste hordeloopster van de wereld en zal Olympisch zilver het hoogst haalbare zijn (lees ook traject Epke Zonderland!). Femke en haar team hebben hierbij vooral drie Habits of Mind aangewend: denken over denken, openstaan voor continu leren, toepassen van geleerde kennis in nieuwe situaties. Deze hebben wij samengebracht onder de noemer INZICHT en afgebeeld in blauwe icoontjes. Dit zijn de habits die je helpen bij problemen waarbij het vergroten van je inzicht in je denken en/of in je leren cruciaal is. Daarnaast is het nemen van verantwoorde risico’s onmiskenbaar aanwezig. Het team besloot namelijk aan Femke’s techniek te sleutelen. Coaches hadden de kennis en wetenschap dat een ander pasritme Femke nog sneller moest kunnen maken. Hoewel vele Habits of Mind in deze uitdaging belangrijk zijn of een rol spelen, is er eentje cruciaal. Als Femke zelf geen geloof zou hebben dat zij in staat zou zijn om continu te blijven leren, zou dit hele plan in duigen zijn gevallen. Anders gezegd, als Bol zelf zou geloven dat zij als hordelooptalent in de wieg is gelegd en dat wat eruit komt een gevolg is van wat er altijd al ingezeten heeft, zou het feit dat haar trainers haar het voorstel doen te sleutelen aan haar techniek, blijk geven dat haar talent niet uitzonderlijk genoeg is. Hoe zou John McEnroe hebben gereageerd op een dergelijk voorstel? Alle lof dus voor Femke en haar team om niet te wensen en hopen, maar om actief bezig te gaan met waar je invloed op hebt: actief en bewust de Habits of Mind aanwenden die dit probleem van hun vraagt. 

Habits of Mind zijn geen vaardigheden

Punt van kritiek is er wel. Bij de val in de finale en bij het interview erna had ik een deja-vu. Ik had dit al eerder gezien. Zo’n anderhalf jaar eerder, maart 2022, was Bol betrokken bij eenzelfde incident. Haar reactie destijds was identiek: “Ik weet echt niet wat er gebeurde, als ik eerlijk ben.” Vergelijk zelf val en reactie. Ook hierbij is de Habit of Mind toepassen van geleerde kennis in nieuwe situaties cruciaal. Hetgeen zij zo briljant doet op de 400 meter horden, heeft ze op een ander onderdeel nagelaten. Ze mist wellicht de aanwijzing of goede strategie. Ook al putten we uit het vermogen om het geleerde toe te passen in een nieuwe situatie, betekent dit niet dat het handelen, de vaardigheid, hetzelfde is. Habits of Mind zijn geen vaardigheden. Als je het geleerde succesvol hebt toegepast in de ene situatie, zul je het in een andere wellicht niet direct herkennen. Misschien ligt het eraan dat ze het probleem niet heeft onderkend – “het is me pas één keer overkomen dus het zal wel loslopen” – of was ze te druk met de andere uitdaging (de pasfrequentie). 

Maakt niet uit, van fouten leer je. NIET!!

Hier zien we overduidelijk de onzin van uitspraken: van fouten leer je. Dat is niet zo. Van fouten leer je niks als je er niks mee doet. Dus hierbij de oproep aan Femke: “Ga ook hiermee aan de slag. Probeer maar eens een implementatie intentie* te maken voor de uitdaging:”

*Implementatie-intenties dwingen je om een plan (intentie) te maken voor hoe je een bepaald gedrag of doel gaat verwezenlijken (implementeren)

Meer leren? Op zoek naar materiaal?  Een eerste stap maken? Neem voor ons scholingsaanbod contact op: info@habitsofmind.nl

Tom Witjes