Art Costa en Bena Kallick hebben de HoM “uitgevonden”. Uitvinden is in deze context echter vreemd omdat de Habits of Mind altijd al bestaan hebben. In een eerder stadium werd er gerefereerd naar ‘intelligent behaviors’ maar al snel vonden zij dat het doel niet alleen om toegepast gedrag moest gaan maar om een gewoonte. Bij het doen van een literatuurstudie las Art Costa wat er allemaal al geschreven was over denken en het bevorderen en/of aanleren van denken in het onderwijs. In dit onderzoek zag Costa sterke overeenkomsten en kreeg hij het inzicht dat uiteindelijk resulteerde in de 16 habits. Vervolgens zijn de gedragingen van succesvolle mensen in allerlei vakgebieden bestudeerd. Succesvolle mensen blijken effectieve strategieën of gewoonten te gebruiken. Het motto van de HoM is dat er altijd ruimte is voor verbetering, ruimte voor meer. Inmiddels zijn de HoM al uitgebreid van 7 naar 16, maar of het daar bij blijft?
De HoM zijn voor iedereen toegankelijk en op zijn of haar eigen niveau inzetbaar. Het vereist geen bepaald niveau van taalontwikkeling. Sterker nog, het kan juist handvaten bieden voor deze kinderen om te leren omgaan met ‘moeilijke’ situaties. Het kan ze steunen in hun sociaal-emotionele ontwikkeling, in het zelfvertrouwen, in de structuur van de dag en in het opdoen van zelfkennis. De HoM geven ieder de grip, het eigenaarschap en de autonomie om zelf problemen op te kunnen lossen.
De HoM zijn geen apart vak dat naast je eigen vak bestaat. De HoM zijn als het ware een soort taal of benaderingswijze die verweven zit in je lessen. Het maakt niet uit wat voor vak je geeft, de HoM zijn overal in te passen. Wel is het ene vakgebied een betere of natuurlijkere “drager” voor bepaalde habits dan anderen. Zo leent wiskunde zich er uitstekend voor om de habit “streven naar nauwkeurigheid en precisie” aan te verbinden. Geschiedenis is uitermate geschikt om leerlingen perspectief te laten innemen en daarom is daar “flexibel denken” passend. Zo zijn er meer “natuurlijke combinaties” te maken. Daarnaast zijn er ook een heel aantal habits die gemakkelijke binnen alle vakgebieden passen (zie de tabel hieronder).
| Habit | Vakgebied |
| Doorzetten | Alle |
| Managen van impulsiviteit | Alle |
| Luisteren met begrip en empathie | Talen |
| Flexibel denken | Geschiedenis, Aardrijkskunde |
| Denken over denken | Filosofie |
| Streven naar nauwkeurigheid en precisie | Wiskunde, natuurkunde, wetenschap |
| Ontdekken van problemen en vragen stellen | Alle |
| Toepassen van oude kennis in nieuwe situaties | Alle |
| Denken en communiceren met precisie en helderheid | Talen |
| Verzamel gegevens met al je zintuigen | Biologie, Kunst, Koken |
| Creëren, verbeelden en innoveren | Kunst, Wetenschap, Techniek |
| Reageren met verwondering en ontzag | Biologie, Aardrijkskunde, Kunst |
| Nemen van verantwoorde risico’s | Lichamelijke opvoeding |
| Gevoel voor humor | Alle |
| Samen denken | Alle |
| Continue leren | Alle |
De vakgebieden waar bepaalde HoM aan de oppervlakte liggen, zijn ook de vakgebieden die het meest geschikt zijn om de betekenis van HoM te verkennen. Het verweven van HoM vraagt geen extra tijd van de les, alleen een bewuste leerhouding.
De term habit/gewoonte past bij het verinnerlijkte karakter van de habits of mind. Door ze te bouwen, ze je echt eigen te maken en ze waarderen, zullen de HoM je natuurlijke tools zijn, je gebruikt ze dan automatisch op het goede moment, bijna zonder erover na te denken. Het grootste onderscheid tussen HoM en sociaal emotionele ontwikkeling is dat HoM direct gerelateerd is aan denken en probleem oplossen dus we ontwikkelen ze wanneer we worden geconfronteerd met problemen die we moeten oplossen. Er bestaat wel een duidelijke overlap. HoM zal sociaal emotionele ontwikkeling zeker ondersteunen. We willen leerlingen(en ouders) leren dat je heel bewust een HoM kan kiezen die je steun geeft wanneer we het niet weten. Het is uiteraard wel zo dat wanneer we beter willen worden in de HoM , we ze moeten waarderen. Onze waarde voor HoM wordt vergroot als we er de voordelen van zien. Normen en waarden ontwikkel je natuurlijk niet alleen wanneer er problemen zijn. Ze hebben te maken wat je belangrijk vindt, je waarde aan hecht. Ook bestaat er hier een overlap met HoM. Kritisch denken bevordert volgens ons het vormen van goede normen en waarden.
Er zijn veel opties om de habits of mind te introduceren en uit te rollen. Een algemene introductie over wat de habits zijn en waarom ze belangrijk zijn om te leren, is waardevol. Vervolgens habits die goed bij elkaar passen clusteren, is een goede manier om ze verder te verkennen. In deze eerste verkenningsfase helpen posters, filmpjes en verhaaltjes hier goed bij. Welke habit is het? Hoe ziet het eruit, hoe klinkt het, hoe voelt het? Het maakt niet uit of je dit eerst in de onderbouw of bovenbouw doet, het hangt er vanaf waar je prioriteiten liggen. Het aanbieden van 1 á 2 habits per leerjaar wordt aangeraden. Je kunt beter iets goed doen, dan half en oppervlakkig. Om de habits echt te verinnerlijken zullen leerlingen over een langere tijd met de habits of mind in aanraking komen.
In het boek ‘Leading and learning with Habits of Mind’ is een informele indeling van de HoM gemaakt. Deze bestaat uit:
| Reflecteren | Analytisch denken | Creatief denken | Projecteren |
| Verzamel data… | Doorzetten | Flexibel denken | Toepassen oude kennis… |
| Vragen stellen… | Managen impulsiviteit | Creëren, verbeelden… | Verantwoorde risico’s nemen |
| Denken over… | Streven naar nauwkeurigheid… | Gevoel voor humor | Samen denken |
| Luisteren met… | Communiceren met… | Reageren met verwondering… | Continue leren |
Daarnaast zijn er ook heel veel materialen (visueel, tekstueel, auditief) beschikbaar die ondersteunen bij het eigen maken van de habits. Denk aan posters, gedichtjes, pictogrammen, filmpjes en quotes.
Naast de vele succesverhalen, die ook als zeer belangrijk bewijs dienen voor de effectiviteit van de habits, presenteert Jenny Edwards in haar manuscript: Research on Habits of Mind, de positieve werking van de habits of mind.
De HoM zijn geen extra vak bovenop je curriculum, het is een onderdeel van je curriculum. Het vraagt, na de introductie, geen extra lestijd maar wel commitment van jezelf om de benaderingswijze en de taal van HoM, eigen te maken. Daarnaast helpen de HoM met het ontwikkelen van verschillende leerstrategieën wat weer ten goede kan komen aan de leeropbrengst. Een win-win situatie.
De Habits of Mind passen bij iedere school omdat ze niet gebonden zijn aan een bepaalde visie. Sterker nog, de HoM begrenzen niet alleen de schoolsituatie maar zijn ook toepasbaar daarbuiten. De HoM zullen alle genoemde scholingen en professionaliseringen alleen maar versterken, gebaseerd op een stevig fundament met bouwlagen die diepte creëren en toch samen een gelijke doelstelling behelzen: het vormen van individuen die weldoordacht met probleemoplossend vermogen en een open mind het leven tegemoet gaan.
De ervaring is dat zeer jonge leerlingen het prachtig vinden om de “moeilijke taal” van de HoM te gebruiken. Door op een speelse manier gebruik te maken van verhalen, prentenboeken, filmpjes, liedjes en gedichtjes, kan ook op jonge leeftijd de betekenis van de HoM verkend worden en kunnen leerlingen gewend raken aan de taal van de HoM. Met name de eerste fase in de dimensies van groei zal hier aan de orde zijn.